Wegetarianizm – główny sposób żywienia w przyszłości?

Wegetarianizm jest modelem żywienia opartym na spożywaniu produktów pochodzenia roślinnego przy jednoczesnym wykluczeniu pokarmów mięsnych. Często osoby będące wegetarianami oprócz mięsa odrzucają też różnego rodzaju używki. Taki styl życia jest powszechnie uznawany za bardzo korzystny dla zdrowia. Należy jednak wiedzieć, że samo stosowanie zasad diety wegetariańskiej nie zawsze jest równoznaczne ze zdrowym odżywianiem. Szczególnie dzisiaj, gdzie jesteśmy zasypywani wysoko przetworzonymi produktami roślinnymi o wątpliwym składzie czy z dużym udziałem cukru dodanego. Znaczącą rolę odgrywa też kompozycja posiłków, ilość i stosunek witamin, minerałów czy błonnika. Zarówno dieta tradycyjna, jak i wegetariańska, w przypadku niewłaściwego jej zbilansowania niesie ryzyko niedoborów niektórych składników odżywczych i w konsekwencji złego funkcjonowania organizmu.

Niemniej wegetarianizm praktykowany w prawidłowy sposób jest zdrowy na wszystkich etapach życia. W połączeniu z aktywnym trybem życia dieta wegetariańska może być stosowana u dzieci, pod warunkiem prawidłowego jej zbilansowania, suplementacji witaminą B12 oraz dokonywania okresowej oceny rozwoju i wzrastania. 

Główne odmiany wegetarianizmu:

Laktowegetarianizm 

• Ta odmiana zakłada możliwość spożywania wyłącznie mleka i jego przetworów spośród produktów pochodzenia zwierzęcego.

Owowegetarianizm

• Dopuszczalne jest spożywanie jaj.

Laktoowowegetarianizm

• Dopuszczalne jest spożywanie produktów mlecznych oraz jaj.

Weganizm 

• Jedna z bardziej radykalnych odmian diet wegetariańskich, wyklucza bowiem wszystkie produkty pochodzące od zwierząt.

Frutarianizm

• Ten system jedzenia zakłada spożywanie wyłącznie warzyw i owoców, których zbiory nie powodują śmierci rośłiny
• W tej grupie znajdują się też takie osoby, które jedzą tylko te owoce, które same spadły z drzewa.
• Często frutarianie są też witarianami.

Witarianizm

• Wyklucza spożywanie produktów poddanych obróbce termicznej.

Oprócz wyżej wymienionych grup istnieją także modele żywienia zbliżone do wegetarianizmu, tzw. diety pseudowegetariańskie. Zaliczamy do nich: fleksitarianizm, semiwegetarianizm, pescowegetarianizm, pollowegetarianizm, insektowegetarianizm. Nie spełniają one jednak głównego założenia wegetarianizmu, czyli całkowitej rezygnacji z mięsa. Najbardziej popularną dietą w tej kategorii jest dieta fleksitariańska.

Dieta fleksitariańska:

• Dopuszczalne jest zjedzenie co jakiś czas niewielką ilość mięsa i ryb
• W rankingu najlepszych diet z 2019 roku (US News Health) fleksitarianizm uplasował się na 3 miejscu tuż za dietą śródziemnomorską oraz dietą DASH

Historia wegetarianizmu

Wegetarianizm znany był już od dawna, jego początki wywodzą się z Bliskiego Wschodu. Taki sposób żywienia praktykowali wówczas głównie hindusi czy grupa filozofów na czele z Platonem, Pitagorasem i Sokratesem. Korzystanie z żywności wyłącznie pochodzenia roślinnego wynikało z przekonania, aby żyć w zgodzie z naturą i postępować w myśl zasady „żyj i daj żyć innym”.

W historii nowoczesnej pierwsze informacje na temat grup zrzeszających wegetarian w Europie przypadły dopiero na XIX wiek i pochodziły z Anglii. Wówczas była to niewielka grupa, dzisiaj wegetarianizm rośnie w siłę. Jest to spowodowane m.in. względami ekonomicznymi, zdrowotnymi czy etycznymi. Większa świadomość społeczeństwa w zakresie odżywiania i wpływu na środowisko przyciąga wielu zwolenników wegetarianizmu. Taki trend nie pozostał niezauważony przez producentów żywności, którzy stale poszerzają swoją bazę produktów o te pochodzenia wyłącznie roślinnego. Nic nie wskazuje na to, że tendencja wzrostu liczby wegetarian na całym świecie zostanie w najbliższym czasie zatrzymana. Korzyści wynikające z prowadzenia takiego stylu życia są widoczne w wielu obszarach życia. Dzięki temu osoby, które stosują dietę wegetariańską, są jej wierne często do końca życia.

Ilu obecnie jest wegetarian w Polsce, a ilu będzie w przyszłości?

Obecnie liczba wegetarian jest trudna do oszacowania z uwagi na szybkie tempo przyrostu nowych osób stosujących diety roślinne. Ponadto przeprowadzane dotąd badania w formie ankiet opierają się na deklaracji ochotników, która nie zawsze muszą pokrywać się z rzeczywistością.W Polsce w badaniu z 2000 roku (CBOS) do rezygnacji z mięsa przyznał się 1% ankietowanych. 13 lat później w podobnej ankiecie (Instytut Badań Opinii Homo Homini) takich osób było już 3,2%. W najnowszym badaniu zleconym przez firmę cateringową Maczfit z roku 2020 przepytano o nawyki żywieniowe mieszkańców największych polskich miast. W grupie 1415 ankietowanych, aż 20,9% zadeklarowało, że nie je mięsa. Co prawda taki dobór osób badanych nie może być reprezentatywny dla całego kraju, jednak oddaje to skalę rozwoju popularności wegetarianizmu w dużych miastach. W badaniu z maja 2019 (Panel Ariadna) przeprowadzonym na ogólnopolskiej próbie liczącej 1077 osób, 8,4% uczestników odpowiedziało, że stosuje dietę wegetariańską. Jest to bardziej realny odsetek osób będących obecnie na dietach bezmięsnych w naszym kraju.

Raporty z większości krajów na temat ilości osób stosujących diety bezmięsne przedstawia się podobnie jak w Polsce (ok. 10%). Największy odsetek wegetarian odnotowuje się w Indiach, gdzie może on wynosić nawet 40%. W ciągu ostatnich 20 lat w Polsce liczba osób niejedzących mięsa wzrosła około 7 krotnie. Liczba wegetarian w naszym kraju wynosi obecnie około 3 milionów osób.

Jeżeli taka tendencja się utrzyma za kolejne 20 lat, możemy się spodziewać grupy wegetarian liczącej 16 milionów obywateli. To oznaczałoby, że prawie co druga osoba w naszym kraju nie jadłaby mięsa. Czy jest to możliwe? Oczywiście, że tak. Raport z 2019 roku pokazał jeszcze coś istotnego pod tym względem. Wykazano w nim, że ponad połowa osób deklarujących rezygnację z mięsa to ludzie młodzi, poniżej 35 roku życia. W dodatku już dzisiaj liczba produktów spożywczych przeznaczonych dla wegetarian jest tak szeroka, że siłą rzeczy promowany jest właśnie taki styl życia. Istotny wkład w popularyzację żywności wegańskiej i wegetariańskiej w ostatnim czasie miała też nowa piramida żywienia i opinia Światowej Organizacji Zdrowia. WHO jasno deklaruje, że odpowiednio zbilansowana dieta roślinna służy zdrowiu na każdym etapie rozwoju człowieka. Konsumentom na całym świecie zaczyna więc zależeć na tym, aby w ich jadłospisie było więcej owoców, warzyw, ziaren oraz nasion.

A jakie jest Twoje zdanie? Czy już za 20 lat co druga osoba w Polsce będzie wegetarianinem? Zostaw opinie w komentarzu 😉

Literatura:

1.Czerwińska, D., Gulińska, E., Podstawy żywienia człowieka., 2012

2. Mroczek, J., Mroczek, K., Wegetarianizm – sposób odżywienia się czy coś więcej?, Aura nr 12, 22-25., 2019 r.

3. Panel Ariadna, Raport roślinniejemy, Maj 2019r.