Zalecenia dietetyczne w niealkoholowym stłuszczeniu wątroby (NAFLD)

zalecenia dietetyczne - Dietetyk od serca

Czym jest NAFLD?

Po raz pierwszy termin „niealkoholowego  stłuszczenie wątroby” w skrócie NAFLD został użyty w 1980 roku przez Ludwiga. Opisano wówczas, że jest to schorzenie wątroby charakteryzujące się nadmiernym gromadzeniem lipidów w hepatocytach i dotyczy osób nie nadużywających alkoholu (w dawce mniejszej niż 20 g/alkoholu etylowego/dzień). Warto dodać, że obraz histologiczny osoby z alkoholowym stłuszczeniem wątroby i pacjenta z NAFLD jest trudny do rozróżnienia. NAFLD może przybierać formę prostą, bez objawów uszkodzenia komórek wątrobowych oraz bardziej złożone stłuszczenie ze stanem zapalnym i zwłóknieniem. W normalnych warunkach  fizjologicznych lipidy gromadzące się w wątrobie stanowią ok. 3-5% jej całkowitej masy. W przypadku prostego stłuszczenia wątroby ilość tłuszczów przekracza 5%, z czego większość stanowią triacyloglicerole (TG).

Epidemiologia

NAFLD należy do jednych z najczęściej diagnozowanych schorzeń wątroby na świecie. Wyniki badań przeprowadzonych w różnych częściach świata wykazały, że ryzyko wystąpienia tej choroby może różnić się w zależności od regionu zamieszkania. Wyniki badania przeprowadzonego u 1300 mieszkańców Europy, z 14 krajów pokazały, że średnie ryzyko zachorowania wśród europejskiej populacji może wynosić nawet 33%. Powstanie i progresja NAFLD jest ściśle związana z nadmiarem tkanki tłuszczowej oraz występowaniem insulinoporności i w efekcie cukrzycy typu 2. Dane pochodzące z Wielkiej Brytanii pokazują, że w ich populacji prawie u połowy osób cierpiących na cukrzycę typu 2 rozwinie się niealkoholowe stłuszczenie wątroby. W innym badaniu przeprowadzonym na mieszkańcach Włoch, wyniki pokazały że to ryzyko jest jeszcze większe i wynosi prawie 70%. Warto odnotować także pewne polskie badanie, do którego włączono 50-cio osobową grupę pacjentów z otyłością. Wyniki pokazały, że ryzyko wystąpienia stłuszczenia wątroby wśród tych osób wynosi, aż 78%. 

Przyczyny rozwoju choroby

Wiele różnych czynników wpływa na mechanizm rozwoju tej choroby. Należą do nich: zaburzenia metabolizmu tkanki tłuszczowej, stres oksydacyjny, przewlekły stan zapalny, dysfunkcja pracy mitochondriów, dysbioza mikroorganizmów oraz czynniki genetyczne. Ze względu na charakter wieloczynnikowy patomechanizmu tego zaburzenia wykreowano tzw. teorię wielu trafień. Polega ona na tym, że za główną przyczynę warunkującą rozwój tej choroby uznaje się insulinooporność, która uruchamia kaskadę innych zaburzeń. Jak bardzo jest to złożony problem i jak wielka istnieje sieć powiązań przedstawia poniższa ilustracja :

IMG 20200915 113517 - Dietetyk od serca

Dietoterapia

Proces leczenia niealkoholowego stłuszczenia wątroby (NAFLD) powinien polegać na eliminacji wszystkich czynników patogennych. Głównym celem jest zmniejszenie stresu oksydacyjnego oraz zwiększenie wrażliwości komórek na insulinę. Do podstawowych zaleceń dla pacjentów należy przede wszystkim zadbanie o odpowiednią dietę i włączenie aktywności fizycznej, których konsekwencją będzie redukcja masy ciała. Wyniki badań pokazują, że zmniejszenie masy ciała o 5–20% skutkuje redukcją tłuszczu wątrobowego w granicach 40–80%. Wdrożenie diety redukcyjnej u osób z nadwagą i otyłością nie powinno, jednak wiązać się z gwałtownym spadkiem masy ciała. Odpowiednia redukcja powinna zachodzić w granicach utraty 0,5-1 kg/tydzień do czasu uzyskania przez pacjentów prawidłowej masy ciała.

Ograniczeniu powinno ulec spożycie tłuszczów nasyconych, słodyczy czy słodkich napojów. Przykładem optymalnego sposobu żywienia dla osób z NAFLD jest dieta  śródziemnomorska, będąca bogatym źródłem jednonienasyconych kwasów tłuszczowych, węglowodanów złożonych czy antyoksydantów i błonnika. Pomaga ona poprawić parametry lipidowe u pacjentów poprzez wzrost korzystnych lipoprotein HDL i redukując przy tym nadmierne stężenie LDL. Taka dieta wykazuje także działanie przeciwzapalne, a także pomaga zwalczyć zaburzenia metaboliczne u chorych, które są ważnym czynnikiem rozwoju NAFLD. Badania kliniczne pokazują także korzystny wpływ suplementacji niektórymi związkami naturalnymi. Do takich substancji zaliczany jest kwas foliowy, resweratrol czy kwercytyna. Stosowanie odpowiednio zbilansowanej diety zawierającej powyższe związki w odpowiedniej ilości powinno być jednak wystarczające w celu leczenia choroby.

Zalecane:

Skupienie się na produktach w jak najmniejszym stopniu przetworzonych.

Podstawą diety powinny być warzywa, owoce spożywane w całości, pełnoziarniste produkty zbożowe oraz rośliny strączkowe.

Warto włączyć do diety ryby, orzechy, pestki oraz ewentualnie niektóre produkty zwierzęce jak jaja czy drób.

Ograniczeniu powinno ulec spożycie:

Alkoholu i wszystkich napojów słodzonych.

Potraw długo wysmażanych i posiłków typu fast food.

Tłustych wędlin i czerwonego mięsa.

Wszelkich słodyczy.

Produktów bogatych we fruktozę (wyjątek stanowią owoce zjadane w całości) i z zawartością syropu glukozowo-fruktozowego. Jest on dodawany do większości produktów spożywczych t.j. jogurty, sosy, płatki śniadaniowe czy napoje.

Zalecenia oparte na poniższej literaturze:

  1. Bugianesi E., Bellentani S., Bedogni G., Tiribelli C.; Fatty Liver Italian Network: Clinical update on non-alcoholic fatty liver disease and steatohepatitis. Ann. Hepatol., 2008; 7: 157–160
  2. Interna Szczeklika, Podręcznik chorób wewnętrznych, Medycyna Praktyczna, Kraków 2017
  3. Maciejewska D., Stachowska E., Niealkoholowe stłuszczenie wątroby (NAFLD) – epidemia XXI wieku, Postepy Hig Med Dosw (online), 2018; 72: 659-670
  4. Shah K., Stufflebam A., Hilton T.N. i wsp.: Diet and exercise interventions reduce intrahepatic fat content and improve insulin sensitivity in obese older adults. Obesity (Silver Spring), 2009; 17: 2162–2168

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *