Borówka amerykańska i jej właściwości – przegląd badań

Borówka wysoka, inaczej amerykańska.

Borówka amerykańska (wysoka) po raz pierwszy została wyhodowana na początku XX wieku w Stanach Zjednoczonych, stąd przylgnęła do niej nazwa borówki amerykańskiej. Dzisiaj hodowle tej odmiany owocu są popularne nie tylko w Północnej Ameryce, ale także w Azji, Nowej Zelandii oraz Europie. W Polsce jej intensywna uprawa zaczęła się od 1975 roku. Najwięcej plantacji tego owocu znajduje się w USA i stanowią one około 75% wszystkich plantacji na świecie. Stany Zjednoczone są także największym producentem borówki wysokiej z liczbą około 250 tysięcy ton rocznie, drugim największym producentem jest Kanada z produkcją na poziomie 170 tysięcy ton. Polska natomiast jest liderem produkcji w Europie, w 2016 roku w naszym kraju zebrano 15 tysięcy ton borówki amerykańskiej. Krzew, na którym wyrasta borówka wysoka osiąga do 3 metrów wysokości, natomiast wielkość średnicy owocu mieści się w przedziale 15-30mm. Krzewy kwitną od kwietnia do maja, a owoce pojawiają się od lipca do września.

Popularność tego owocu jest związana z walorami smakowymi, jednak należy także wiedzieć o ich niezwykłych właściwościach prozdrowotnych. Owoce borówki amerykańskiej są cennym i bogatym źródłem wielu witamin, cukrów, pektyn oraz polifenoli takich jak antocyjany, flawonoidy, procyjanidy, kwasy fenolowe oraz stilbeny. Zawartość antocyjanów w owocach borówki amerykańskiej waha się między 63-330 mg/100 gramów świeżych owoców w zależności od miejsca uprawy oraz odmiany. Borówka wysoka zawiera dokładnie 5 antocyjanidów: malwidynę, delfinidynę, petunidynę, cyjanidę oraz peonidynę; które najczęściej tworzą połączenia z 3 resztami cukrowymi: arabinozą, galaktozą i glukozą. Ilość wszystkich polifenoli w 100 gramach borówki wysokiej oscyluje między 180-585 mg. Wśród nich istotną rolę poza antocyjanami stanowią: flawanole (kwercetyna, kempferol, mirycetyna), procyjanidy oraz kwasy fenolowe (największy udział stanowi kwas chlorogenowy).

Owoce borówki amerykańskiej mogą stanowić istotny element diety dla osób redukujących masę ciała ze względu na niewielką kaloryczność, która wynosi około 50kcal w 100 gramach. Owoce te składają się w 80% z wody oraz zawierają około 150 mg/1 gram cukrów, spośród których najwięcej jest fruktozy, a następnie glukozy oraz sukrozy. Dodatkowo w owocu borówki znajdziemy niewielką ilość aminokwasów (cysteinę, metioninę, kwas glutaminowy, treoninę i argininę) oraz jeszcze mniejszą ilość tłuszczów. Zawartość witaminy C kształtuje się na poziomie od 10 do kilkudziesięciu miligramów w 100 gramów owocu. W 100 gramach borówki znajdziemy także minerały: ok. 70mg. potasu, 15mg wapnia, 12mg. fosforu, 6mg. magnezu oraz mniejsze ilości manganu, sodu, żelaza i cynku.

W różnych opracowaniach badawczych można znaleźć wiele informacji na temat prozdrowotnych właściwości borówek m.in. przeciwzapalnych, przeciwnowotworowych, obniżających poziom cukru we krwi czy chroniące przed chorobami neurodegeneracyjnymi. Za właściwości przeciwzapalne odpowiadają głównie antocyjany, które redukują działanie czynnika martwicy nowotworu TNF-α. Nadmierna produkcja tego czynnika związana jest ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na nowotwór, alergie i inne choroby autoimmunologiczne.

Przegląd badań

W jednym z badań wykazano, że podanie roztworu zawierającego 300 mg ekstraktu z borówki wysokiej zmniejszyło obrzęk łapy szczurów o 66%. Ponadto ekstrakty z borówki spowalniają aktywność enzymu mieloperoksydazy (MPO), odpowiedzialnego za powstawanie niektórych chorób układu krążenia, m.in. ostrego zespołu wieńcowego.

W innym badaniu zastosowano analizę LC-MS oceniającą stężenie antocyjanów w różnych częściach mózgu u szczurów, które zostały wcześniej poddane suplementacji borówką amerykańską. Badanie to wykazało obecność tych związków w korze mózgowej i móżdżku, natomiast u osobników nie poddanych suplementacji nie wykryto antocyjanów w mózgu. Szczury również wzięły udział w eksperymencie poznawczym o osobliwej nazwie Labirynt Wodny Morrisa, który wykazał poprawę w zapamiętywaniu oraz w zdolności uczenia się po 10 tygodniach spożywania owoców borówki wysokiej.

W eksperymencie badawczym opublikowanym 28 maja 2019 roku w American Journal of Clinical Nutrition wykazano, że codzienne spożywanie szklanki borówek t.j. 150 gramów, zmniejsza ryzyko chorób sercowo-naczyniowych nawet o 15 procent. Zespół badawczy inspirował się wynikami wcześniejszych analiz sugerujących, że osoby regularnie spożywające owoce jagodowe mają zmniejszone ryzyko zachorowania m.in. na cukrzycę typu II oraz choroby układu krążenia. Aby potwierdzić te założenia naukowcy z Wielkiej Brytanii postanowili zbadać wpływ codziennego spożycia szklanki borówek u 138 osób należących do grupy ryzyka wyżej wymienionych chorób, wśród tej grupy były osoby w wieku 50-75 lat z nadwagą i otyłością. Ogólny wniosek płynący z tego długiego, bo trwającego aż pół roku badaniu był taki, iż spożywanie 150 gramów borówek dziennie zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy typu II oraz chorób układu krążenia.

W innym badaniu z 2019 roku dowiedziono, że spożywanie napoju z 200 gramów owoców borówki przez miesiąc prowadzi do poprawy funkcji naczyń krwionośnych i spadku skurczowego ciśnienia krwi. Grupa naukowców z Londynu przebadała 40 zdrowych ochotników płci męskiej, dzieląc ich na grupy w celu porównania wpływu na układ krwionośny napoju uzyskanego bezpośrednio z borówki z innymi mieszankami różnych substancji. W powyższym badaniu naukowcy doszli do wielu interesujących wniosków. Oto główne z nich :

• W ciągu miesiąca skurczowe ciśnienie krwi u osób spożywających napój z borówek obniżyło się o 5 mmHg, co jest podobnym wynikiem do korzyści ze stosowania leków obniżających ciśnienie krwi.
• Stosowanie napoju z borówek poprawiło czynność naczyń krwionośnych już dwie godziny po wypiciu i ten stan utrzymywał się przez cały miesiąc trwania badania

Autorzy tego eksperymentu w podsumowaniu zaznaczyli, że najlepiej dla naszego organizmu jest jeść całą borówkę, aby uzyskać pełną korzyść ze wszystkich jej składników, jednakże wyniki ich badań pokazały, że większość pozytywnych efektów tego owocu występują dzięki antocyjanom. Badacze pokusili się także o stwierdzenie, że codzienne jedzenie borówek przez całe życie człowieka mogłoby zmniejszyć ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych nawet o 20%.

W badaniu z 2017 roku przeprowadzonym na jednym z uniwersytetów w Wielkiej Brytanii sprawdzono wpływ spożywania borówek na funkcjonowanie mózgu u osób starszych. W tym celu włączono do eksperymentu 26 zdrowych osób w wieku 65-77 lat. Spośród nich 12 osób otrzymało skoncentrowany sok z borówek odpowiadający 230 gramów tego owocu, raz dziennie. Z kolei reszta osób w liczbie 14 otrzymało placebo. Zauważono, że Ci, którzy codziennie pili sok z borówek, wykazywali poprawę funkcji poznawczych, sprawniejszy przepływ krwi do mózgu oraz lepszą aktywację mózgu podczas przeprowadzania testów poznawczych w porównaniu z grupą placebo. Autorzy eksperymentu podkreślili, że wiele wcześniejszych badań wykazywało poprawę funkcji poznawczych u ludzi starszych, gdy Ci byli na diecie bogatej w żywność pochodzenia roślinnego. Te efekty są prawdopodobnie związane z flawonoidami, które znajdziemy w wielu roślinnych produktach, w tym w owocach jagodowych.

W serii badań przeprowadzonych na szczurach naukowcy odkryli, że spożywanie borówek może pomóc w zmniejszeniu genetycznych i biochemicznych czynników powodujących depresję i skłonności samobójcze związane z zespołem stresu pourazowego tzw. PTSD. Badacze odkryli, że szczury z doświadczeniem podobnym do PTSD karmione dietą wzbogaconą borówkami wykazały zwiększony poziom serotoniny w mózgu. Hormon ten jest bezpośrednio związany z poczuciem szczęścia i dobrego samopoczucia. Badanie to sugeruje, że borówki mogą pomóc złagodzić depresję u pacjentów z PTSD.

W kontekście borówek istnieje wiele informacji na temat korzyści wynikających z ich spożywania dla różnych układów i organów naszego organizmu. Owoce te przez lata uchodziły za szczególnie korzystne dla serca, układu trawiennego, mózgu – wpływając na lepsze zapamiętywanie, ale także dla poprawy widzenia w nocy. O ile te pierwsze hipotezy zostały wielokrotnie potwierdzone chociażby w przytoczonych badaniach tego artykułu, o tyle twierdzenie o poprawie widzenia w nocy budzi wiele kontrowersji. Teoria ta była poparta wieloma eksperymentami wykonanymi kilkadziesiąt lat temu, które potwierdzały korzystny wpływ spożywania borówek na ostrość widzenia w nocy argumentując to zdolnością antocyjanów do regeneracji cząsteczek oka. W jednej z aktualnych publikacji naukowych z 2014 roku, naukowcy zauważyli że poprzednie badania nie były w odpowiedni sposób kontrolowany i można mieć wątpliwości co do słuszności tej hipotezy. W celu weryfikacji przeprowadzili oni własny eksperyment w którym odkryli, że dieta wzbogacona borówkami nie poprawiła widzenia w ciemności, ale z kolei pomogła szybciej odzyskać normalne widzenie po ekspozycji na jasne światło. Naukowcy doszli do wniosku, że antocyjany mogą poprawić zdrowie wzroku u osób z istniejącymi zaburzeniami widzenia.

Ministerstwo borówki – młodzi plantatorzy

Zapraszam do śledzenia profilu Ministerstwo borówki na facebooku i instagramie, gdzie możesz zamówić borówkę wolną od sztucznych dodatków! Młodzi i pełni zapału plantatorzy kontynuują rodzinną tradycję i dostarczają świeże owoce prosto do domów Warszawiaków! Polecam.

Literatura:

1. Dróżdż Paulina, Badanie możliwości wykorzystania produktów ubocznego użytkowania lasu jako źródła antyutleniaczy, UW wydział chemii, Warszawa 2019
2. SH. Nile, S. W. Park, Edible berries: bioactive components and their effect on human health, Nutrition 30 (2014) 134-144
3. W.Y. Huang, Y.M. Liu, J. Wang, X.N. Wang, C.Y. Li, Anti-inflammatory effect of the blueberry anthocyanins malvidin-3-glucoside and malvidin-3-galactoside in endothelial cells, Molecules 19 (2014) 12827 – 12841
4. E. Torri, M. Lemos, V. Caliari, C. A. Kassuya, J. K. Bastos, S. F. Andrade, Anti-inflammatory and antinociceptive properties of blueberry extract (Vaccinium corymbosum), Journal of Pharmacy and Pharmacology 59 (2007) 591-596
5. C. Andres-Lacueva, B. Shukitt-Hale, R.L. Galli, O. Jauregui, R.M. Lamuela-Raventos, J.A. Joseph, Anthocyanins in aged blueberry-fed rats are found centrally and may enhance memory, Nutritional Neuroscience 8 (2005) 111-120
6. Peter J Curtis, Vera van der Velpen, Lindsey Berends, Amy Jennings, Martin Feelisch, A Margot Umpleby, Mark Evans, Bernadette O Fernandez, Mia S Meiss, Magdalena Minnion, John Potter, Anne-Marie Minihane, Colin D Kay, Eric B Rimm, Aedín Cassidy. Blueberries improve biomarkers of cardiometabolic function in participants with metabolic syndrome—results from a 6-month, double-blind, randomized controlled trial. The American Journal of Clinical Nutrition, 2019; 109 (6): 1535
7. Ana Rodriguez-Mateos, Geoffrey Istas, Lisa Boschek, Rodrigo P Feliciano, Charlotte E Mills, Céline Boby, Sergio Gomez-Alonso, Dragan Milenkovic, Christian Heiss. Circulating anthocyanin metabolites mediate vascular benefits of blueberries: insights from randomized controlled trials, metabolomics, and nutrigenomics. The Journals of Gerontology: Series A, 2019
8. Joanna L. Bowtell, Zainie Aboo-Bakkar, Myra Conway, Anna-Lynne R. Adlam, Jonathan Fulford. Enhanced task related brain activation and resting perfusion in healthy older adults after chronic blueberry supplementation. Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism, 2017
9. Federation of American Societies for Experimental Biology (FASEB). „Blueberries may offer benefits for post-traumatic stress disorder.” ScienceDaily. ScienceDaily, 5 April 2016
10. Wilhelmina Kalt, Jane E. McDonald, Sherry A. E. Fillmore, Francois Tremblay. Blueberry Effects on Dark Vision and Recovery after Photobleaching: Placebo-Controlled Crossover Studies. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 2014; 62 (46):