Neofobia żywieniowa

Czym jest neofobia żywieniowa?

Prawidłowe żywienie w wieku dziecięcym jest ważnym czynnikiem wpływającym na zdrowie w późniejszych latach życia. Odpowiedzialność za stan odżywienia i kształtowanie nawyków żywieniowych spoczywa na rodzicach lub opiekunach dzieci. W związku z tym zasadne jest aby edukować w tym względzie szczególnie tą grupę społeczną. Z wielu badań wynika, że żywienie najmłodszych często odbiega od zaleceń żywieniowych. Większość dzieci spożywa ograniczoną liczbę produktów. Brakuje w ich diecie różnych rodzajów warzyw, owoców, produktów mlecznych i ryb. Unikanie różnorodnych produktów spożywczych wpływa w znaczący sposób na niedobory wapnia, witaminy D, kwasów omega 3 czy żelaza. Przyczyną tego zjawiska może być charakterystyczne dla pewnej grupy dzieci zaburzenie zwane neofobią żywieniową.

Uwarunkowania neofobii żywieniowej mają podłoże głównie genetyczne. Duże znaczenie odgrywają także warunki środowiskowe takie jak np. odżywianie w okresie prenatalnym, niemowlęcym i dziecięcym. Postępowanie z dziećmi z neofobią żywieniową powinno obejmować :

• Mieszanie nowego pokarmu z już znanym.
• Zadbanie o pozytywną atmosferę w czasie jedzenia.
• Stosowanie nagród w postaci pochwały lub zabawy za spróbowanie nowego produktu.
• Wielokrotne proponowanie danego produktu.
• Umożliwienie samodzielnego jedzenia.

Neofobia żywieniowa, a inaczej strach przed nieznanymi produktami spożywczymi może wpływać na pogorszenie jakości naszej diety. Konsekwencją tego jest zwiększone ryzyko rozwoju przewlekłych chorób cywilizacyjnych t.j. cukrzyca typu 2 czy choroby układu krążenia.

Badanie

W doświadczeniu z 2019 roku przeprowadzonym w Estonii i Finlandii analizowano niezależny wpływ zachowań żywieniowych, zwłaszcza neofobii na ryzyko wystąpienia chorób przewlekłych. Do badania włączono osoby w wieku 25-74 lata, którzy byli pod stałą obserwacją przez okres 7 lat. W celu oceny poziomu neofobii żywieniowej u osób badanych posłużył kwestionariusz FNS (Food Neophobia Scale), który jest narzędziem diagnostycznym zawierającym dziesięć pytań dotyczących zachowań żywieniowych respondenta. Badania potwierdziły silny związek dziedziczenia neofobii (78% przypadków). 

wyniki badania

To doświadczenie wykazało, że neofobia pokarmowa wiąże się z gorszą jakością diety objawiającej się niedostatecznym spożyciem błonnika, białka i jednonienasyconych kwasów tłuszczowych oraz nadmiernym spożyciem tłuszczów nasyconych i soli.

Ponadto stwierdzono istotny związek między neofobią pokarmową, a niekorzystnym profilem kwasów tłuszczowych i zwiększonym poziomem markerów zapalnych we krwi. U osób unikających spożywanie nieznanych produktów odnotowano także zwiększone ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych oraz cukrzycy typu 2.

Istnieje ogólne przeświadczenie, że wpływ jaki wywiera dieta na zdrowie jest związany z nieprawidłową masą ciała. W tym badaniu jednak wykazano, że negatywny wpływ neofobii na zdrowie obserwowano niezależnie od masy ciała czy innych czynników np. wieku, płci, statusu ekonomicznego i miejsca zamieszkania. Według autorów badania z Narodowego Instytutu Zdrowia w Finlandii wyniki te potwierdzają hipotezę mówiącą, o tym że zróżnicowana i wszechstronna dieta odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia i jeśli uda się już w dzieciństwie zapobiegać takim postawom jak neofobia można uniknąć przyszłych problemów zdrowotnych. W celu przeciwdziałania tym negatywnym cechom żywieniowym istotne jest zarówno wspieranie jak i edukowanie rodziców w kontekście znaczenia zróżnicowanej diety na zdrowie człowieka. Warto wiedzieć że czynniki genetyczne determinują jedynie predyspozycje do wystąpienia neofobii żywieniowej stąd tak ważne jest wprowadzenie działań zapobiegawczych już na wczesnym etapie.

Wśród różnych grupach wiekowych można zaobserwować cechy przypominające, ale nie świadczące o neofobii. Jedną z nich jest wybredne jedzenie – często mylone z neofobią. Mimo wszystko każda z tych różniących się cech wyróżniająca się unikaniem pewnych grup produktów może mieć istotny wpływ na jakość naszej diety i w następstwie przyczyniać się do większej zachorowalności. 

Literatura:

1. Kozioł-Kozakowska A., Piórecka B., Neofobia żywieniowa – jej uwarunkowania i konsekwencje zdrowotne. Standardy medyczne 2013
2. Sarin H., Taba N., Fischer K., Perola M. i inni, Food neophobia associates with poorer dietary quality, metabolic risk factors, and increased disease outcome risk in population-based cohorts in a metabolomics study. The American Journal of Clinical Nutrition, 2019